Zwycięski projekt Budżetu Obywatelskiego 2021 pn. Noc Kupały po dwóch miesiącach przygotowań do realizacji, zgodnie z regulaminem BO został odebrany wnioskodawcom i przekazany Teatrowi Lalki Tęcza. To niepokojący sygnał, że regulamin BO jest wadliwy. Powoduje, że w każdej chwili ojcem sukcesu czyjegoś projektu może stać się ktoś inny. W przypadku, gdy pomysł został – mówiąc kolokwialnie -przelany na papier, gdy zostały poczynione ustalenia i rozpoczęła się realizacja pomysłu, odebranie go twórcy jest nieetyczne. Nic dziwnego, że wywołuje zrozumiałą frustrację, rozczarowanie i poczucie krzywdy.
To, co stało się z projektem artystycznym pn. Noc Kupały zgłoszonym do Budżetu Obywatelskiego, zaskoczyło niemal wszystkich. Na prośbę seniorek zrzeszonych w Uniwersytecie Trzeciego Wieku, aktorka Marta Turkowska wymyśliła swój autorski projekt pn: „Nie kochać w taką noc czyli NOC KUPAŁY”. Projekt zgłoszono do tegorocznego BUDŻETU OBYWATELSKIEGO. Seniorki wraz z autorką projektu ochoczo przystąpiły do zbierania podpisów pod ich wnioskiem. Wniosek przeszedł i został skierowany do realizacji. Po czym …
Po dwóch miesiącach przygotowań okazało się, że prezydent Słupska odebrała projekt pomysłodawczyni i zarazem wnioskodawczyni całego przedsięwzięcia, a jego realizację powierzyła PTL Tęcza. Swoją decyzję tłumaczyła wnioskodawcom w ten sposób, że Tęcza w tym roku obchodzi 70 lecie istnienia, a miasto nie ma pieniędzy na sfinansowanie obchodów jubileuszu, więc przekaże teatrowi projekt UTW finansowany z BO. Uzasadniła decyzję także tym, że w regulaminie Budżetu Obywatelskiego nie ma jasno sprecyzowanych przepisów, w myśl których to wnioskodawca musi być realizatorem projektu, więc nie ma problemu. Czyżby? Rozumiemy, że wnioskodawcom jest wszystko jedno, kto położy dwa metry „ obywatelskiego” chodnika, czy zmodernizuje zasoby zieleni na „ obywatelskim” osiedlowym skwerku. Powyższa zasada nie powinna mieć zastosowania w przypadku autorskich projektów artystycznych. Naszym zdaniem autorka ma prawo czuć się „okradziona” z dóbr osobistych, do których należy twórczość intelektualna i artystyczna. W branży artystycznej, pomysł to często najważniejszy element sukcesu, zaraz obok sposobu jego wyrażania. Odebranie autorce projektu „Noc Kupały”w trakcie realizacji jest wysoce nieetyczne, chociaż zgodne z wadliwymi przepisami obowiązującego regulaminu Budżetu Obywatelskiego.
Decyzja p. prezydent byłaby zrozumiała w sytuacji, gdy wnioskodawca nie radziłby sobie z realizacją zadania, ale w tym przypadku takiego powodu nie było. Seniorzy z Uniwersytetu Trzeciego Wieku niejednokrotnie udowodnili, że mają potencjał niezbędny do realizacji wydarzeń kulturalnych. Twórczy zapał Sekcji Teatralnej i reżyserów realizujących sztuki: Grzegorza Gurłacza, Daniela Kalinowskiego, Stanisława Miedziewskiego, Jacka Górawskiego, Janiny Lachowskiej, Huberta Gendiga oraz ponad dziesięcioletni dorobek artystyczny są godne najwyższego uznania. Świadczy o tym fakt, że niektóre z aktorek i aktorów grupy teatralnej UTW z powodzeniem występują na scenie teatru Rondo.
Bulwersujące jest to, że projekt został przekazany TL Tęcza, ale do realizacji nie zaproszono autorki. M. Turkowska przewidziała zaangażowanie w realizację projektu kilkudziesięciu studentów i chórzystów UTW. Rozpoczęła przygotowania, by po dwóch miesiącach dowiedzieć się, że projekt zrealizuje PTL Tęcza bez jej udziału. To oznacza, że nie ma ona wpływu, w jakim zakresie jej pomysł będzie realizowany i jak bardzo zostanie zmieniony. Zakładając, że teatr zrealizuje pomysł zgloszony do BO w inny sposób niż został zaplanowany przez autorkę , według własnego scenariusza, jasne staje się, że praca autorki i zapał wielu osób zostaną zmarnowane.
Czy prezydent Słupska zastanowiła się choć przez chwilę nad skutkami takiej decyzji? Czy zdaje sobie sprawę z tego, że odbiera mieszkańcom chęć do aktywności twórczej, że odbiera seniorom chęć do działania na rzecz miasta i zgłaszania w przyszłości swoich projektów do BO, skoro w każdej chwili mogą zostać odsunięci od ich realizacji?
„Uważaj na swoje projekty bo ci je zabiorą” – stwierdziła jedna ze słupskich seniorek, która zastrzegła sobie anonimowość.
Głos zawodu słychać także ze strony osób, które oddały swój głos na projekt pn Noc Kupały. Zostały zmobilizowane do głosowania przez uczestniczki UTW i głosowały przekonane, że to właśnie one będą realizować swój pomysł artystyczny, Decyzja prezydent Słupska uderza także w kompozytora i dyrygenta chóru UTW, z którym autorka projektu ustaliła repertuar „Nocy Kupały”. Złego wrażenia nie zatrze zaproszenie kilku seniorów do udziału w realizacji Nocy Kupały przez PTL Tęcza. Co więcej, może wywołać uczucie zawodu i rozgoryczenia wśród niezaproszonych osób, ponieważ gdyby p. prezydent nie odebrała projektu Uniwersytetowi Trzeciego Wieku, oni także wzięliby udział w jego realizacji.
Czy w tych okolicznościach dyrekcja i aktorzy PTL Tęcza powinni przyjąć ów jubileuszowy podarunek od p. prezydent? Naszym zdaniem, uczciwiej byłoby odmówić przyjęcia projektu lub przyjąć go pod warunkiem, że PTL Tęcza będzie jedynie współuczestniczył w realizacji projektu M Turkowskiej.
Dzisiaj to będzie trudne, bo prawie wszyscy straciliśmy do tego serce – komentują sprawę seniorzy. Najpierw wielka radość, potem wielki żal, a wszystko przez wadliwy regulamin, który trzeba zmienić, by w przyszłości nie krzywdził kolejnych pomysłodawców.
Budżet Obywatelski w swoim założeniu powinien angażować mieszkańców nie tylko w wymyślanie i zgłaszanie propozycji projektów, ale także w jego realizację, powinien budować w nich poczucie współodpowiedzialności za projekt od pomysłu, poprzez faktyczną realizację, aż po końcowy efekt działań. Obecnie obowiązujący regulamin takiej gwarancji nie daje, czego dowodzi przykład projektu „Noc Kupały”. Przed kolejną edycją BO warto doprowadzić do sprecyzowania obowiązujących przepisów dot. realizacji projektów. Pomysł stanowi twórczość artystyczną człowieka i podlega ochronie na gruncie przepisów Kodeksu Cywilnego. Regulamin Budżetu Obywatelskiego powinien być zgodny z tymi zapisami.
Opisywany przypadek to bodaj jedyny i pierwszy taki w historii polskiej samorządności. Nie przeszkodzi on zapewne p. prezydent K. Danileckiej – Wojewódzkiej i wiceprezydent M. Makuch w głoszeniu frazesów o aktywizacji mieszkańców i budowaniu społeczeństwa obywatelskiego oraz w zachęcaniu do korzystania z legalnych źródeł kultury.
Bożena Bugańska
